Một số chuyên gia nêu thực trạng các cặp vợ chồng trẻ dễ ly hôn vì lối sống thực dụng, nhiều người không muốn sinh con vì áp lực tài chính.
Ngày 29/11, Ban Tuyên giáo Trung ương phối hợp với Hội đồng Lý luận Trung ương, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam tổ chức Hội thảo quốc gia “Hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới”.
Nội dung hệ giá trị gia đình nhận được nhiều ý kiến đóng góp của các nữ chuyên gia. Trong đó, bà Nguyễn Thị Minh Hương, Phó chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam, cho rằng ngày nay, nhiều mối quan hệ vợ chồng bị biến đổi theo chiều hướng xấu.
Sự thủy chung, tình nghĩa, hòa thuận vợ chồng có biểu hiện suy giảm. Tỷ lệ ly hôn tăng nhanh do người trẻ bị chi phối bởi lối sống cởi mở, thực dụng, chạy theo lợi ích vật chất. Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2009 cho thấy tỷ lệ ly hôn là 1%, đến năm 2019 đã tăng lên 1,8%.
Quá trình đô thị hóa và công nghiệp hóa, chuyển dịch lao động; thay đổi về việc làm, sinh kế, thu nhập cũng tác động lớn đến mối quan hệ của các gia đình. Mâu thuẫn về tài sản, đất đai, lợi ích kinh tế đã làm tan vỡ các mối quan hệ gia đình, dòng tộc, thậm chí có cả những thảm án.
PGS Nguyễn Hữu Minh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Gia đình và Giới (Viện Khoa học Xã hội Việt Nam), cho rằng hiện nay phụ nữ vẫn chủ yếu đảm nhiệm công việc nội trợ, song song với đi làm kiếm thu nhập. Gánh nặng công việc gia đình của người vợ chưa được người chồng đánh giá và san sẻ đúng mức. Điều này khiến nhiều phụ nữ bị giảm sút sức khoẻ, không có thời gian nghỉ ngơi, giải trí, hạn chế sự phát triển, giảm chất lượng mối quan hệ vợ chồng.
Số lượng các cuộc ly hôn tăng dần qua các năm và tỷ lệ nữ đứng đơn ly hôn ngày càng nhiều hơn nam giới. Lá đơn ly hôn do phụ nữ đứng tên phản ánh “tác động của nền kinh tế thị trường đã len lỏi vào đời sống gia đình, chi phối cả tình cảm vợ chồng và dẫn đến những cuộc ly hôn đáng tiếc”. Hậu quả của các cuộc ly hôn chính là sự phát triển thiếu toàn diện của con cái.
Ngoài chuyện tan vỡ hôn nhân, TS Trần Tuyết Ánh, Vụ trưởng Vụ Gia đình, Bộ Văn hóa – Thể thao Du lịch còn nêu thực trạng bộ phận thanh niên kết hôn muộn, không muốn lập gia đình, ngại sinh con. Thực trạng này bắt nguồn từ những áp lực của xã hội về cơ hội nghề nghiệp, tài chính, chi phí chăm sóc, nuôi dạy con cái và nhãn quan của họ về hệ thống giáo dục, y tế và phúc lợi xã hội.
Bối cảnh kinh tế, văn hóa, xã hội của Việt Nam chuyển đổi nhanh khiến gia đình Việt Nam đứng trước những thay đổi chưa từng có. Chung sống không kết hôn, hôn nhân xuyên biên giới, môi giới hôn nhân, mang thai hộ, làm mẹ đơn thân, quan hệ đồng giới xuất hiện nhiều hơn và được một bộ phận xã hội chấp nhận.
Sự phân hóa của gia đình Việt Nam không chỉ diễn ra trên bình diện điều kiện kinh tế, mức sống, chi tiêu mà còn ở cả hệ giá trị, chuẩn mực, lối sống, thành các nhóm, các tầng lớp với những năng lực, nhu cầu khác nhau.
Cần bình đẳng vợ chồng trong việc nhà, đóng góp kinh tế
PGS Đặng Thị Hoa (Viện Tâm lý học, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) nhấn mạnh phải đảm bảo yếu tố tiến bộ và văn minh trong quan hệ gia đình, vợ chồng. Giá trị tiến bộ cần được cụ thể hóa bằng sự bình đẳng giữa các thành viên, đặc biệt là nam và nữ, vợ và chồng. Đó là sự bàn bạc dân chủ đối với mọi công việc trong gia đình, duy trì phân công lao động theo giới nhưng có sự chia sẻ giữa các thành viên.
Mối quan hệ gia đình được vun đắp bền vững, tốt đẹp dựa trên sự phân công hợp lý và tích cực, các thành viên hỗ trợ lẫn nhau, để mỗi người đều cảm thấy vui vẻ và ấm áp, phát huy hết các khả năng cá nhân.
Giá trị bình đẳng giữa vợ và chồng trong gia đình được đề cao trong mọi công việc, như làm việc nhà, nuôi dạy và chăm sóc con, kinh tế và thu nhập, nghĩa vụ và trách nhiệm với người thân, cũng như hoạt động đối ngoại của gia đình. Trong mối quan hệ cha mẹ và con; ông bà và con, cháu, giá trị bình đẳng được thể hiện với sự lắng nghe, chia sẻ, cảm thông để đạt tới sự thấu hiểu và tôn trọng.
“Cần gạt bỏ sự bất bình đẳng về thái độ đối với việc ngoại tình giữa nam giới và nữ giới”, bà Hoa nhấn mạnh.
Về giá trị văn minh, PGS Đặng Thi Hoa cho rằng gia đình cần chú trọng nâng cao các giá trị giao tiếp, ứng xử, tiếp thu các giá trị mới; gạn lọc những mối quan hệ, cách ứng xử không còn phù hợp như các định kiến về vai trò của một số thành viên trong gia đình.
Bà Hoa cũng kiến nghị xây dựng và hoàn thiện các quy định pháp luật, chính sách phát triển hệ giá trị gia đình trong thời kỳ mới, trong đó có Luật Bình đẳng giới, Luật Người cao tuổi, Luật trẻ em; thực hiện Chiến lược phát triển gia đình đến năm 2030; lồng ghép trong các chính sách phát triển kinh tế – xã hội của các chương trình mục tiêu quốc gia.
Theo Tuổi Trẻ
