Trong một số phiên tòa hình sự có nhiều bị cáo, trường hợp tòa án xét xử vắng mặt bị cáo là không hiếm. Song phiên tòa vắng tất cả bị cáo, người làm chứng, người đại diện, luật sư… lại là trường hợp hy hữu.
Dù Bộ luật tố tụng hình sự cho phép tòa án xét xử vắng mặt bị cáo trong một số trường hợp, nhưng nhiều chuyên gia pháp lý tỏ ra e ngại và cho rằng nên hạn chế tình trạng này.
Tất cả bị cáo, luật sư, người liên quan… vắng mặt
Huỳnh Minh Tuấn và Nguyễn Danh Quang là bị cáo trong vụ trộm cắp tài sản được TAND TP Thủ Đức đưa ra xét xử vào ngày 30-11-2021. Vào thời điểm phạm tội, Tuấn 17 tuổi 9 ngày, còn Quang 16 tuổi 1 tháng 28 ngày.
Theo nội dung vụ án, do cần tiền tiêu xài nên Tuấn rủ Quang đi trộm cắp tài sản. Tuấn và Quang cùng trộm cắp 1 vụ, riêng Tuấn thực hiện 2 vụ. Tổng giá trị tài sản mà Quang trộm là 4,6 triệu đồng, còn tổng giá trị tài sản mà Tuấn trộm là 8,1 triệu đồng. TAND TP Thủ Đức tuyên phạt Tuấn 1 năm tù, Quang 6 tháng tù về tội trộm cắp tài sản.
Tuy nhiên, đáng chú ý là vào ngày mở phiên tòa, ngoài hội đồng xét xử, thư ký phiên tòa và kiểm sát viên thì không ai có mặt tại tòa. Cụ thể, phiên tòa vắng mặt 2 bị cáo là Tuấn và Quang, người đại diện hợp pháp của 2 bị cáo, 2 luật sư bào chữa cho các bị cáo, 4 bị hại, 3 người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan và người làm chứng cũng vắng mặt.
Sau đó, bị cáo Quang đã kháng cáo. Ngày 28-3-2022, TAND TP.HCM đã xét xử phúc thẩm và tuyên hủy một phần bản án sơ thẩm phần liên quan đến bị cáo Quang do vi phạm tố tụng nghiêm trọng. Còn bị cáo Tuấn tại thời điểm xét xử đã thành niên và đã chấp hành xong hình phạt tù, không có kháng cáo, kháng nghị nên giữ nguyên.
Mới đây, TAND TP Thủ Đức đã xét xử sơ thẩm lần 2 và tuyên bị cáo Quang 6 tháng tù nhưng cho hưởng án treo.
Bình luận về vụ việc trên, luật sư Nguyễn Ngô Quang Nhật (Đoàn luật sư TP.HCM) cho rằng theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự thì phiên tòa xét xử vụ án hình sự phải có mặt đầy đủ những người theo quy định. Trường hợp vắng mặt phải vì lý do bất khả kháng hoặc do trở ngại khách quan hoặc trường hợp khác do luật quy định.
Như vậy, việc xét xử vụ án nhưng lại vắng mặt bị cáo, luật sư, bị hại, người làm chứng… như nêu trên sẽ không đảm bảo cho việc tranh tụng trong xét xử và ảnh hưởng đến việc làm rõ sự thật khách quan của vụ án. Việc tòa án vẫn xét xử vắng mặt bị cáo (dưới 18 tuổi), luật sư được xem là vi phạm tố tụng nghiêm trọng.
Nên hạn chế xử vắng mặt bị cáo
Luật sư Hoàng Hữu Nhân (Đoàn luật sư TP.HCM) cho rằng Bộ luật tố tụng hình sự quy định tòa án chỉ có thể xét xử vắng mặt bị cáo trong các trường hợp: bị cáo trốn và việc truy nã không có kết quả; bị cáo đang ở nước ngoài và không thể triệu tập đến phiên tòa; bị cáo đề nghị xét xử vắng mặt và được hội đồng xét xử chấp nhận…
Trường hợp luật sư vắng mặt lần thứ nhất vì lý do bất khả kháng hoặc do trở ngại khách quan thì phải hoãn phiên tòa, trừ trường hợp bị cáo đồng ý xét xử vắng mặt luật sư. Tuy nhiên, nên hạn chế xét xử khi vắng mặt bị cáo, trừ trường hợp bất khả kháng. Bởi đối với các vụ án hình sự, việc mở phiên tòa không đơn thuần là xem xét phán quyết trừng phạt bằng một hình phạt mà thông qua phiên tòa xét xử công khai còn có nhiệm vụ quan trọng là tuyên truyền, giáo dục pháp luật…
(Nguồn; Tuổi Trẻ)
