Hỏi:
Chị gái tên là Lan, năm nay 30 tuổi. Em gái út tên là Linh, năm nay 8 tuổi. Bố mẹ của Lan đã qua đời sớm nên từ nhỏ đến lớn chị gái nuôi dưỡng em mình. Nay chị Lan muốn làm thủ tục nhận em gái làm con nuôi thì có được không?
Trả lời:
1. Nuôi con nuôi là gì?
Theo định nghĩa được quy định tại khoản 1 Điều 3, Luật nuôi con nuôi hiện hành thì:
“Nuôi con nuôi là việc xác lập quan hệ cha, mẹ và con giữa người nhận con nuôi và người được nhận làm con nuôi.”
Nhà nước khuyến khích tổ chức, cá nhân hỗ trợ nhân đạo cho việc nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt. Khi giải quyết việc nuôi con nuôi, sẽ tuân thủ theo các nguyên tắc như tôn trọng quyền của trẻ em được sống trong môi trường gia đình có cùng huyết thống với mình. Bên cạnh đó, việc nuôi con nuôi phải bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của người được nhận làm con nuôi và người nhận con nuôi, tự nguyện, bình đẳng, không phân biệt nam nữ, không trái pháp luật và đạo đức xã hội.
Khi cha mẹ nuôi và con nuôi xác lập quan hệ nuôi dưỡng theo luật này thì cũng phát sinh các quyền và nghĩa vụ tương tự như cha mẹ đẻ đối với con cái. Không có sự phân biệt về quyền và nghĩa vụ giữa con nuôi và con đẻ.
2. Về điều kiện nhận nuôi con nuôi
- Điều kiện đối với người nhận nuôi con nuôi
Căn cứ quy định tại Điều 14 Luật nuôi con nuôi 2010 thì người nhận con nuôi phải có đủ các điều kiện sau đây:
a) Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ;
b) Hơn con nuôi từ 20 tuổi trở lên;
c) Có điều kiện về sức khỏe, kinh tế, chỗ ở bảo đảm việc chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con nuôi;
d) Có tư cách đạo đức tốt.
- Điều kiện đối với người được nhận nuôi
Theo quy định tại Điều 8 Luật nuôi con nuôi 2010, hiện nay trẻ em dưới 16 tuổi là đối tượng được nhận làm con nuôi. Chỉ trừ một số trường hợp người trong độ tuổi 16 tuổi đến dưới 18 tuổi được nhận làm con nuôi nếu rơi vào các trường hợp sau:
a) Được cha dượng, mẹ kế nhận làm con nuôi;
b) Được cô, cậu, dì, chú, bác ruột nhận làm con nuôi.
Trong trường hợp anh chị muốn nhận em ruột làm con nuôi thì cần lưu ý đến quy định tại Điều 13 Luật nuôi con nuôi 2010 về các hành vi bị cấm, theo đó:
1. Lợi dụng việc nuôi con nuôi để trục lợi, bóc lột sức lao động, xâm hại tình dục; bắt cóc, mua bán trẻ em.
2. Giả mạo giấy tờ để giải quyết việc nuôi con nuôi.
3. Phân biệt đối xử giữa con đẻ và con nuôi.
4. Lợi dụng việc cho con nuôi để vi phạm pháp luật về dân số.
5. Lợi dụng việc làm con nuôi của thương binh, người có công với cách mạng, người thuộc dân tộc thiểu số để hưởng chế độ, chính sách ưu đãi của Nhà nước.
6. Ông, bà nhận cháu làm con nuôi hoặc anh, chị, em nhận nhau làm con nuôi.
7. Lợi dụng việc nuôi con nuôi để vi phạm pháp luật, phong tục tập quán, đạo đức, truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc.
Như vậy, chiếu theo khoản 6 Điều 13 Luật nuôi con nuôi 2010 thì cấm anh, chị, em nhận nhau làm con nuôi. Trường hợp của bạn kể trên, bạn không thể nhận em gái ruột của mình làm con nuôi vì vi phạm điều cấm của luật.
3. Quyền và nghĩa vụ của anh, chị, em khi không còn cha mẹ
Mặc dù vậy, quan hệ anh, chị, em cũng là quan hệ ruột thịt giữa các thành viên gia đình được ghi nhận trong Luật hôn nhân & gia đình 2014.
Theo quy định tại Điều 105 Luật hôn nhân & gia đình 2014 quy định rõ về quyền, nghĩa vụ của anh, chị, em như sau:
“Anh, chị, em có quyền, nghĩa vụ thương yêu, chăm sóc, giúp đỡ nhau; có quyền, nghĩa vụ nuôi dưỡng nhau trong trường hợp không còn cha mẹ hoặc cha mẹ không có điều kiện trông nom, nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục con.”
Trong trường hợp không còn cha mẹ thì anh chị vẫn có quyền trông nom, nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục em. Cụ thể, theo khoản 1 Điều 52 Bộ luật Dân sự 2015 thì người giám hộ đương nhiên của người chưa thành niên quy định tại điểm a và điểm b khoản 1 Điều 47 Bộ luật Dân sự 2015 được xác định theo thứ tự sau đây:
“Anh ruột là anh cả hoặc chị ruột là chị cả là người giám hộ; nếu anh cả hoặc chị cả không có đủ điều kiện làm người giám hộ thì anh ruột hoặc chị ruột tiếp theo là người giám hộ, trừ trường hợp có thỏa thuận anh ruột hoặc chị ruột khác làm người giám hộ.”
Do đó, hiện tại người chị cả đang là người giám hộ đương nhiên của người em gái út.
Xem thêm
Người giám hộ có được bán tài sản của người được giám hộ không?
