Hỏi:
Vài ngày trước, tôi vừa hoàn tất xong một giao dịch mua bán trang sức với một khách hàng, sau đó một thời gian có một nhóm người đến nhà tôi đòi lại số trang sức đó vì bảo là của họ bị mất cắp, người ăn cắp là người bán cho tôi. Vậy tôi có cần phải trả lại không. Nếu có thì tôi có được trả tiền hay không?
Đáp:
Tại Điều 133 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về việc bảo vệ người thứ ba ngay tình khi giao dịch dân sự bị vô hiệu như sau:
- Trường hợp giao dịch dân sự vô hiệu nhưng đối tượng của giao dịch là tài sản không phải đăng ký đã được chuyển giao cho người thứ ba ngay tình thì giao dịch được xác lập, thực hiện với người thứ ba vẫn có hiệu lực, trừ trường hợp quy định tại Điều 167 của Bộ luật này.
- Trường hợp giao dịch dân sự vô hiệu nhưng tài sản đã được đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền, sau đó được chuyển giao bằng một giao dịch dân sự khác cho người thứ ba ngay tình và người này căn cứ vào việc đăng ký đó mà xác lập, thực hiện giao dịch thì giao dịch đó không bị vô hiệu.
Trường hợp tài sản phải đăng ký mà chưa được đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền thì giao dịch dân sự với người thứ ba bị vô hiệu, trừ trường hợp người thứ ba ngay tình nhận được tài sản này thông qua bán đấu giá tại tổ chức có thẩm quyền hoặc giao dịch với người mà theo bản án, quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền là chủ sở hữu tài sản nhưng sau đó chủ thể này không phải là chủ sở hữu tài sản do bản án, quyết định bị hủy, sửa.
- Chủ sở hữu không có quyền đòi lại tài sản từ người thứ ba ngay tình, nếu giao dịch dân sự với người này không bị vô hiệu theo quy định tại khoản 2 Điều này nhưng có quyền khởi kiện, yêu cầu chủ thể có lỗi dẫn đến việc giao dịch được xác lập với người thứ ba phải hoàn trả những chi phí hợp lý và bồi thường thiệt hại.
Điều 167 của Bộ luật này quy định rằng:
Chủ sở hữu có quyền đòi lại động sản không phải đăng ký quyền sở hữu từ người chiếm hữu ngay tình trong trường hợp người chiếm hữu ngay tình có được động sản này thông qua hợp đồng không có đền bù với người không có quyền định đoạt tài sản; trường hợp hợp đồng này là hợp đồng có đền bù thì chủ sở hữu có quyền đòi lại động sản nếu động sản đó bị lấy cắp, bị mất hoặc trường hợp khác bị chiếm hữu ngoài ý chí của chủ sở hữu.
Vậy, trước tiên ta phải tìm hiểu người thứ ba ngay tình là ai.
Theo quy định tại Điều 180 Bộ luật Dân sự, “Chiếm hữu ngay tình là việc chiếm hữu mà người chiếm hữu có căn cứ để tin rằng mình có quyền đối với tài sản đang chiếm hữu.”
Người thứ ba ngay tình là người chiếm hữu tài sản ngay tình thông qua một giao dịch giữa người đó và một người mà không có quyền định đoạt đối với phần tài sản đó.
Trong trường hợp này bạn là người thứ ba ngay tình đối với phần động sản bị mất cắp đó. Nếu người bán không đòi lại tài sản và bạn thật sự không biết số tài sản đó là do người không có quyền định đoạt đối với tài sản thì bạn vẫn là chủ của tài sản đó trong trường hợp chủ sở hữu không đòi lại số trang sức đó. Tuy nhiên, do chủ của của phần trang sức đó đã đòi lại thì bạn phải trả, đồng thời sẽ nhận được số tiền từ người bán.
Tuy nhiên, bạn phải xác định có thật sự tình huống đó là thật hay không và phải thông qua cơ quan chức năng để thực hiện việc trao trả, phòng trường hợp bị lừa đảo.
